Nghìn lẻ một nguyên nhân
Gan được ví như 1 nhà máy lọc và tinh chế với vai trò chủ yếu trong việc loại bỏ ra khỏi máu các sản phẩm độc hại sinh ra từ ruột hay nội sinh (do cơ thể tạo ra). Đồng thời, gan chuyển đổi chúng thành những chất mà cơ thể có thể loại bỏ dễ dàng. Bên cạnh đó, gan cũng tạo ra mật, một chất dịch màu nâu hơi xanh lục cần phải có cho sự tiêu hóa (đặc biệt là tiêu hóa các loại lipid, dầu mỡ).
Gan cần thiết là thế, nhưng đôi khi con người lại chưa biết cách bảo vệ nó. Trên thực tế, còn 1 số quan niệm sai lầm cho rằng, chỉ có bia rượu mới gây nguy hại cho gan. Vậy nhưng, theo Tổ chức Y tế toàn cầu (WHO), bia rượu và thuốc lá mới chỉ là nguyên do nguy hại đứng thứ hai gây nhiễm bệnh cho gan. Nguyên nhân hàng đầu là do các tác nhân bên ngoài, trong đó, trước hết phải kể tới là do siêu vi trùng hay do các virút gây viêm gan như: A, B, C, D, E… Thường gặp và hiểm nguy nhất là viêm gan B do virút HBV gây ra, đây là 1 “sát thủ thầm lặng” vì đa số những người bị nhiễm viêm gan b không biết là mình bị nhiễm và có thể vô tình lây lan qua nhiều người bằng nhiều đường khác nhau.
Ngoài ra, gan cũng có thể bị “đầu độc” bởi các loại thuốc kháng sinh để điều trị các bệnh không như nhau như: lao, viêm… hay do dùng các loại thực phẩm không an toàn.Bởi gan thực hiện nhiều chức năng cấp thiết liên quan tới quá trình tiêu hóa, chuyển hóa, miễn dịch và lưu trữ các chất dinh dưỡng trong cơ thể. Do đó, sử dụng thực phẩm bị ô nhiễm, Xuất xứ không rõ ràng, chứa nhiều hóa chất độc hại, thức ăn đường phố không đảm bảo vệ sinh... là nguyên nhân “thầm lặng” khiến chức năng gan bị suy giảm. Việc dùng thực phẩm chứa nhiều kim loại nặng như phẩm màu (trong xôi, bánh kem…) hay chính sách thực phẩm dư thừa chất sắt (các loại thịt đỏ…) cũng gây hại cho gan. Một lúc gan bị tổn thương thì dễ dẫn đến men gan cao, viêm gan, xơ gan là những bệnh khó tránh khỏi.
Môi trường bị ô nhiễm cũng là “kẻ thù” của gan. Sống trong môi trường bị ô nhiễm bởi khí thải, chất thải độc hại; làm việc thường phải tiếp xúc với hóa chất, khói thuốc lá…, buộc gan phải “gồng mình” phân giải các chất này. Dưới tác động lâu dài của các nhân tố ô nhiễm, gan phải hoạt động thường xuyên dẫn tới quá tải, tế bào gan bị tổn thương, chức năng giải độc bị suy giảm.
Giữ cho lá gan khỏe - không khó
BS.CKII. Trần Ngọc Lưu Phương - Trưởng đơn vị Tiêu hóa can thiệp Bệnh viện Nguyễn Tri Phương TP.HCM kể lại 1 trường hợp điển hình sau: cách đây 10 năm, bác sĩ tiếp nhận điều trị cho 1 bệnh nhân nam bị gan nhiễm mỡ. Đó là một người giáo viên trung niên tầm 40 tuổi. Nhận định bệnh sử, bệnh nhân không hiểu mình nhiễm bệnh do đâu bởi ông sống rất điều độ, không bao giờ biết đến bia rượu hay thuốc lá. Ông thực hiện chế độ ăn uống rất vệ sinh và chuẩn mực, bao nhiêu năm nay tập thể dục đều đặn… lối sinh hoạt chỉn chu của một nhà mô phạm. Sau nhiều lần trò chuyện, bác sĩ mới “vỡ” ra rằng, gia đình ông giáo có một thói quen rất quen thuộc như nhiều gia đình sống tại thành phố là hay để từng thùng nước ngọt, nước giải khát có đường trong nhà và ông giáo cũng quen uống nước ngọt nhiều hơn uống nước thường, đặc biệt về mùa hè. Bác sĩ đã cảnh báo bệnh nhân vào thói quen nguy hại này. Nhờ vậy mà hiện giờ, ông giáo đã bước qua tuổi 50 với lá gan hoàn toàn khỏe mạnh.
Cũng theo BS. Trần Ngọc Lưu Phương: muốn gìn giữ cho gan cách rất tốt đặc biệt sử dụng các loại thực phẩm có Xuất xứ rõ ràng, đảm bảo an toàn vệ sinh. Bên cạnh đó, bạn có thể sử dụng thêm các thực phẩm chức năng có Xuất xứ từ thiên nhiên giúp giải độc và tăng cường chức năng gan. Không dùng rượu bia, kể cả là rượu “xịn” hay đắt tiền… bởi có 1 số người cho rằng chỉ có các loại bia rượu kém chất lượng mới gây hại. Đó là quan niệm sai lầm.
Không những thế, việc dùng thuốc, dù là tây y hay đông y mà không theo chỉ định của bác sĩ cũng là một cách “ám sát” gan, nhất là các loại kháng sinh, kháng viêm. Rất nhiều người có thói quen nghe lời bạn bè khuyên rằng trước đây cũng bệnh như thế, uống một lần khỏi, khi mắc bệnh tương tự lại tự động hóa ra hiệu thuốc mua uống.
Làm thế nào để phát hiện gan của mình có vấn đề một cách sớm nhất, kịp thời nhất? Để tư vấn vướng mắc trên, BS. Phương cho biết: ở Việt Nam, viêm gan do virút chiếm tỉ lệ rất cao, do vậy, việc chủng ngừa cho trẻ sơ sinh là việc trước tiên mà bậc làm cha mẹ cần để ý thực hiện. Tối thiểu tới năm 18 tuổi, cần có 1 lần xét nghiệm tổng quát, trong đó tất nhiên cần kiểm tra chức năng gan nhằm phát hiện sớm các triệu chứng để phòng ngừa. Dù bạn nghĩ rằng cơ thể mình hoàn toàn khỏe mạnh thì tới trước 35 - 40 tuổi, bạn cũng cần thêm một lần kiểm tra nữa để bảo đảm cho sức khỏe nói chung và sức khỏe gan nói riêng.
Nguyễn Tùng
(Ghi theo lời BS.CKII. TRẦN NGỌC LƯU PHƯƠNG, Trưởng đơn vị Tiêu hóa can thiệp BV. Nguyễn Tri Phương, TP.HCM)
0 comments:
Post a Comment